[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Formy i normyFormy i normy,czyli poprawna polszczyzna w praktycePraca zbiorowa pod redakcj� naukow�Katarzyny K�osi�skiejFE�BERG STAWYDAWNICTWOWarszawa 2004� Copyright by Wydawnictwo FELBERG SJA, Warszawa 2001, 2004Recenzenci naukowi:prof. dr hab. Andrzej Markowskiprof. dr hab. Jan MiodekRedaktor prowadz�cy: Adam Wola�skiRedaktor merytoryczny: Anna Koz�owskaRedaktor techniczny: Barbara GluzaKorekta:Joanna Cierko�ska (wydanie I),Teresa Kruszona (wydanie II)Projekt graficzny ok�adki: Andrzej-Ludwik W�oszczy�skiDTP:A.L.W. GRAFIKWszystkie nazwy handlowe i towar�w wyst�puj�ce w niniejszej publikacji s� znakami towarowymi zastrze�onymi lub nazwami zastrze�onymi odpowiednich firm odno�nych w�a�cicieli.Wydawca do�o�y� wszelkich stara�, aby zapewni� najwy�sz� jako�� tej ksi��ce. Jednak�e wydawca nie jest w �adnym przypadku odpowiedzialny za jak�kolwiek szkod� b�d�c� nast�pstwem korzystania z tre�ci zawartych w niniejszej publikacji.Cytaty z wydawnictw zwartych i wydawnictw ci�g�ych zosta�y przytoczone w niniejszej ksi��ce wy��cznie w zakresie uzasadnionym wyja�nianiem, analiz� krytyczn� i nauczaniem.Wszelkie prawa zastrze�one. �adna cz�� niniejszej ksi��ki, zar�wno w ca�o�ci, jak i we fragmentach, nie mo�e by� reprodukowana ani przetwarzana w spos�b elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny oraz nie mo�e by� przechowywana w �adnej bazie danych bez pisemnej zgody wydawcy.Wydanie II poprawione i uzupe�nionePrinted in Poland ISBN 83-88667-06-8JSpis tre�ciPrzedmowa do drugiego wydania 71. Podstawowe poj�cia kultury j�zyka El�bieta Grabska-Moyle 92. Poprawno�� fonetyczna Katarzyna K�osi�ska 123. Poprawno�� ortograficzna Katarzyna K�osi�ska 164. Poprawno�� interpunkcyjna Dorota Zdunkiewicz-Jedynak 185. Poprawno�� fleksyjna - nazwy w�asne Zesp� 206. Poprawno�� s�owotw�rcza - nazwy w�asne El�bieta Grabska-Moyle 307. Poprawno�� fleksyjna - nazwy pospolite - rzeczownik Katarzyna K�osi�ska 338. Poprawno�� fleksyjna - nazwy pospolite - przymiotnik i zaimek Katarzyna K�osi�ska 389. Poprawno�� fleksyjna - nazwy pospolite - czasownik Dorota Zdunkiewicz-Jedynak 4010. Poprawno�� fleksyjna i sk�adniowa - liczebnik Katarzyna K�osi�ska 4411. Poprawno�� sk�adniowa - zwi�zek zgody Magdalena Bondkowska, Iwona Burkacka 4912. Poprawno�� sk�adniowa - zwi�zek rz�du Magdalena Bondkowska, Iwona Burkacka 5213. Poprawno�� sk�adniowa - skr�ty Magdalena Bondkowska, Iwona Burkacka 5714. Poprawno�� sk�adniowa - wyrazy funkcyjne Magdalena Bondkowska, Iwona Burkacka,Ewa Rudnicka 5915. Poprawno�� sk�adniowa - szyk wyraz�w w zdaniu Magdalena Bondkowska,Iwona Burkacka 6416. Poprawno�� sk�adniowa - imies�owowe r�wnowa�niki zda� Magdalena Bondkowska,Iwona Burkacka 6617. Poprawno�� sk�adniowa - budowa zdania z�o�onego Magdalena Bondkowska,Iwona Burkacka, Ewa Rudnicka 6918. Wst�p do poprawno�ci leksykalnej Katarzyna K�osi�ska 7319. Poprawno�� s�owotw�rcza - nazwy pospolite El�bieta Grabska-Moyle 7520. Poprawno�� leksykalna - zapo�yczenia El�bieta Grabska-Moyle, Adam Wola�ski 7921. Poprawno�� leksykalna - ��czliwo�� Katarzyna K�osi�ska 8622. Poprawno�� frazeologiczna Katarzyna K�osi�ska 9023. Poprawno�� leksykalno-stylistyczna - metafory Katarzyna K�osi�ska 9624. Poprawno�� leksykalno-stylistyczna - konstrukcje redundantne Anna Ciesielska 9925. Redundancja a ��czliwo�� leksykalna Agata H�cia 10226. Poprawno�� leksykalno-stylistyczna - szablon j�zykowy, wyrazy modne,poprawno�� semantyczna Anna Ciesielska 10727. Poprawno�� stylistyczna - �rodki stylistyczne w tekstach u�ytkowych Adam Wola�ski 11428. Poprawno�� stylistyczna - stylistyczne zr�nicowanie wsp�czesnej polszczyznyAdam Wola�ski, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak 12029. Redagowanie tekstu Dorota Zdunkiewicz-Jedynak 13130. Remanenty gramatyczne Ewa Rudnicka 13631. Pisa� ka�dy mo�e... Katarzyna K�osi�ska 14332. Podstawy leksykologii Katarzyna K�osi�ska 148Odpowiedzi i om�wienia wybranych zagadnie� (klucz) 153Gor�co dzi�kujemy Panom Profesorom Andrzejowi Markowskiemu i Janowi Miodkowi za cenne uwagi, kt�re pomog�y w przygotowaniu ostatecznej wersji ksi��kiZesp�Przedmowa do drugiego wydaniaKsi��ka �Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce" jest przeznaczona dla wszystkich, kt�rzy pragn� rozwija� praktyczn� umiej�tno�� pos�ugiwania si� j�zykiem ojczystym i pog��bia� o nim wiedz�. Zawiera �wiczenia z kultury j�zyka polskiego wraz z ich rozwi�zaniami. S� w niej om�wione najbardziej typowe i najcz�stsze b��dy j�zykowe pope�niane przez Polak�w, dzi�ki temu - z jednej strony - jest wyk�adni� normy j�zykowej (wszystkie rozstrzygni�cia normatywne s� zgodne z przyj�tymi w �Nowym s�owniku poprawnej polszczyzny PWN" pod redakcj� A. Markowskiego, Warszawa 1999), z drugiej za� � zdaje spraw� z najwa�niejszych tendencji rozwojowych wsp�czesnej polszczyzny. Mamy nadziej�, �e korzystanie z niej nie tylko przyczyni si� do wyrobienia sprawno�ci j�zykowej, lecz tak�e pozwoli na pobudzenie refleksji nad j�zykiem, na pog��bienie �wiadomo�ci j�zykowej.Koncepcja tomu jest wynikiem przemy�le� zespo�u (opr�cz obecnych autor�w w pracach brali udzia�, w pocz�tkowym etapie, dr Anna Cegie�a i dr Tomasz Karpowicz), os�b prowadz�cych zaj�cia z kultury j�zyka polskiego w Instytucie J�zyka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego, w zak�adzie kiero-wanym przez profesora Andrzeja Markowskiego. Wszystkie �wiczenia, kt�re znalaz�y si� w tomie, by�y przez kilka lat stosowane na zaj�ciach ze studentami. Pozwoli�o to na takie ich zmodyfikowanie, by sta�y si� jak najbardziej funkcjonalne. Drugie wydanie jest w stosunku do pierwszego poprawione oraz uzupe�nione. Dzi�kujemy wszystkim, kt�rzy przyczynili si� do usuni�cia niedoskona�o�ci ksi��ki.�adnego zdania wykorzystanego w zbiorze (a jest ich ponad 1700) nie wymy�lili�my sami. Wszystkie s� autentyczne - pochodz� g��wnie z prasy. Starali�my si� nie ingerowa� w ich form� - s� wi�c takie, jakimi stworzyli je ich autorzy (dziennikarze, politycy, urz�dnicy). Nie nale�y si� zatem dziwi� temu, �e zawieraj� b��dy j�zykowe, nielogiczne sformu�owania czy wywo�uj� komiczny efekt. Ich nieporadno�� mo�e stanowi� pewnego rodzaju ostrze�enie - mo�e uzmys�owi� Czytelnikom, jakie s� konsekwencje niesprawnego pos�ugiwaniasi� j�zykiem. Wierzymy, �e ta ksi��ka pomo�e wszystkimw wyrabianiu tej sprawno�ci.Katarzyna K�osi�ska1. PODSTAWOWE POJ�CIA KULTURY J�ZYKA El�bieta Grabska-MoyleI. Prosz� okre�li�, kt�re z wymienionych �rodk�w j�zykowych nale�� do systemu j�zykowego, kt�re do normy j�zykowej, a kt�re do uzusu. Cz�� z nich nale�y jednocze�nie do dw�ch lub trzech grup.1przyjacieli (D. Im.), przyjaci� (D. Im.), bratowi (C. lp.), bratu (C. lp.), koniami (N. Im.), ko�mi (N. Im.), ga��ziami (N. Im.), ga��mi (N. Im.), zacz��em (1. os. r.m. lp. cz. przesz�ego), zacz��em (1. os. r.m. lp. cz. przesz�ego).II. Na podstawie w�asnego poczucia j�zykowego prosz� oceni�, na jakim poziomie normy j�zykowej sytuuj� si� nast�puj�ce sposoby u�ycia j�zyka.1. Dlaczego nie po�cieli�e� ��ka?2. Gdzie�e� ty bywa�, czarny baranie? We m�ynie, we m�ynie, m�j mo�ci panie. C�e� tam robi�, czarny baranie?Me�� m�k�, me�� m�k�, m�j mo�ci panie.3. Zjad�em ten kotlet z prawdziw� przyjemno�ci�, by� doskonale przyprawiony.4. Codziennie podlewam wszystkie kwiaty, ale kaktusa podlewam rzadziej.5. Najbardziej lubi� scen�, w kt�rej Kmicic jedzie z Ole�k�sa�mi.6. Kiedy zobaczy�am ta. dziewczyn� w telewizji, mia�am wra�enie, �e j� znam.7. W oparciu o wcze�niejsze uzgodnienia podj�li�my decyzj� o zamkni�ciu firmy.8. Listy wysy�aj na m�j nowy adres.9. Prosz�, siadajcie pa�stwo.10. Niepotrzebnie nag�o�niono t� spraw�.III. Prosz� wyja�ni�, czy mo�na uzna� za poprawne.1. Podkre�lone formy:a. Przyszed� wujciu J�ziu, �eby ogl�dn�� kurcz�ta na polu.b. Trzas�o. b�ys�o, a ona nie wr�ci�a si�.c. W studio go�cili�my wybitnego pisarza.d. St�pni�wna. prosz� do tablicy!2. Wymow� typu gienera�.IV. Prosz� po��czy� nazwy kryteri�w poprawno�ci j�zykowej z odpowiednimi wyja�nieniami. (Uwaga: do niekt�rych typ�w kryteri�w odnosi si� kilka wyja�nie�). Nast�pnie do kryterium wystarczalno�ci j�zykowej oraz kryterium ekonomiczno�ci prosz� odnie�� typy innowacji j�zykowych, przy kt�rych ocenie dane kryterium jest przydatne.1. Kryterium wystarczalno�ci j�zykowej;2. Kryterium ekonomiczno�ci;3. Kryterium uzualne;4. Kryterium autorytetu kulturalnego;5. Kryterium narodowe;6. Kryterium estetyczne.a. Dobre to, co kr�tsze.b. Dobre to, co nie budzi niepo��danych skojarze�.c. Dobre to, co polskie.d. Dobre to, co powszechnie u�ywane.e. Dobre to, co precyzyjne.f. Dobre to, co regularne.g. Dobre to, co u�ywane przez wielopokoleniow� inteligencj� humanistyczn�.h. Dobre to, co wype�nia luk� w j�zyku.- innowacje precyzuj�ce;� innowacje reguluj�ce;� innowacje skracaj�ce;- innowacje uzupe�niaj�ce.V. Podkre�lone wyrazy i formy w poni�szych zdaniachs� (lub by�y do niedawna) innowacjami j�zykowymi.Prosz� okre�li� typ ka�dej innowacji (uzupe�niaj�ca, reguluj�ca, rozszerzaj�ca, alternatywna, nawi�zuj�ca,skracaj�ca, precyzuj�ca) oraz sprawdzi� w �Nowyms�owniku poprawnej polszczyzny PWN" pod red. A. Mar-kowskiego, kt�re z tych wyraz�w i form zosta�y uznaneza b��dne.1. Pani Wanda mieli�a kaw�.2. Nie przywi�zywali uwagi do wygl�du.3. Komisja zdecydowa�a si� uhonorowa� medalem te z jagni�t, kt�re osi�gn�o najwy�sz� wag�.4. Lubi� promocje, bo zawsze mo�na co� wygra�, taniej kupi� albo spr�bowa� czego� dobrego.5. Kupi�em dwa dobre przewodniki po Warszawie.6. Nasi pi�karze przegrali pi�� ostatnich meczy.7. Badany enzym odgrywa du�e znaczenie w procesie trawienia.8. Specjalne sygna�y b�d� nadawane przed i po reklamach.9. Kicia urodzi�a cztery koci�ta.VI. Prosz� po��c... [ Pobierz całość w formacie PDF ]