[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Â
GEN. EMIL FIELDORF "NIL"
Generał August Emil Fieldorf "Nil" (20 marca 1895-24 lutego 1953) był jedną z najwspanialszych postaci polskiej konspiracji: Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej i "Nie".
Na mocy wyroku sądów PRL opartych na monstrualnym oskarżeniu o współpracę z okupantem, Generał "Nil" skazany został na śmierć, a wyrok wykonano 24 lutego 1953. Generał "Nil" był najwyższym stopniem i autorytetem dowódcą Armii Krajowej i poakowskiej konspiracji, który znalazł się w rękach powojennego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i który za swoją wierność wolnej Polsce zapłacił życiem.
W roku 1990 Zbigniew Brzeziński napisał (w liście do Cezarego Chlebowskiego): "Męczeństwo Generała Fieldorfa jest symbolem losów całego pokolenia".
W roku 1991 Pani Zofia Zarkadas, wnuczka Generała mieszkająca w Edmonton, Alberta, Kanada, udostępniła mi taśmę magnetofonową z zapisem wspomnień Pani Janiny Fieldorfowej, wdowy po Generale, a jej babki (1898-1979) i wyraziła zgodę na opublikowanie transkryptu tej taśmy w Zeszytach Historycznych Instytutu Literackiego w Paryżu. Pani Maria Fieldorf-Czarska, córka Generała mieszkająca w Polsce, również wyraziła zgodę na tę publikację. (Druga córka Generała, Krystyna, zmarła w 1979 r.)
Taśma została nagrana przez panią Janinę Fieldorfową w roku 1977 w Gdańsku. Nagranie to było Jej inicjatywą - pragnęła pozostawić Rodzinie pewien dokument.
W całości zapis tej taśmy nie był nigdy wcześniej udostępniony ani opublikowany. Kilka małych fragmentów, dotyczących głównie okresu przedwojennego, zostało wykorzystanych w rozproszonych artykułach pani Marii Fieldorf (bratanicy Generała) i pana Leszka Zachuty, które cytowane są tutaj obficie w przypisach, jako bibliografia [1], [2] i [14]. Całość wspomnień pani Fieldorfowej, a w szczególności Jej opowieść o tragicznym okresie powojennym, stanowi, moim zdaniem, istotny dokument niedawnej historii Polski. W wymiarach doli człowieczej jest to dokument tragedii ludzkiej, a także miłości dwojga ludzi.
Kilka uwag technicznych. Poniższy transkrypt jest tekstem źródłowym, tj. zapisem dosłownym, z kilkoma drobnymi poprawkami gramatycznymi i opuszczeniem paru powtórzeń. Ze względów redakcyjnych opuszczonych zostało kilka anegdotycznych fragmentów, dotyczących dzieciństwa Generała i okresu przedwojennego. Opuszczenia te zaznaczone są w tekście przy pomocy symbolu [...]. W kilku miejscach, w nawiasach kwadratowych [ ] dodane są oczywiste opuszczenia słów oraz, dla pełnej informacji, imiona niektórych wspomnianych osób. Zamknięte okresy w życiu gen. Fieldorfa są oddzielone w tekście przy pomocy znaku  * * *
Tekst Pani Fieldorfowej zamieszczony poniżej jest identyczny z tekstem opublikowanym w Zeszytach Historycznych 101, str. 91-114. Instytut Literacki, Paryż 1992. Odnośniki w przeważającej większości również; kilka z nich zostało uzupełnionych o informacje uzyskane przeze mnie już po wydrukowaniu tego tekstu w Zeszytach Historycznych.
W tekście pani Fieldorfowej jest kilka nieuniknionych nieścisłości, przeważnie w datach; starałem się sprostować je odnośnikach do tekstu, podając źródła. Ponadto rozbudowałem w odnośnikach niektóre kwestie poruszane przez panią Fieldorfową, znowu każdorazowo podając źródła. Przypisy zawierają wiele informacji o gen. Fieldorfie, niektóre przynoszą cytaty z pamiętnikarskich zapisów Janiny Fieldorfowej, nie wspominanych w jej opowiadaniu tutaj spisanym z taśmy magnetofonowej. Niektóre przypisy zostały znacznie rozbudowane w oparciu o dokumenty z archiwum Pani Marii Fieldorf-Czarskiej i jej komentarze. Przypisy do tego tekstu warte są uważnej lektury.
Jeszcze uwaga bibliograficzna. W roku 1993 została opublikowana książka Marii Fieldorf i Leszka Zachuty pt. Generał "Nil" August Emil Fieldorf [26]. Książka ta jest rzadko cytowana w przypisach, które w większości zostały napisane wcześniej. Zawiera ona wiele szczegółów lecz niewiele informacji fundamentalnie nowych wobec znanych lub opublikowanych przez tych autorów nieco wcześniej w rozproszonych publikacjach. Praktycznie wszystkie referencje w przypisach (poniżej) do rozproszonych publikacji tych autorów odnoszą się także do ich książki ]26]. Trzyletni okres między powrotem Generała z zesłania w ZSSR a jego aresztowaniem w książce tej potraktowany jest dość pobieżnie.
Na koniec pragnę wyrazić podziękowanie pani Zofii Zarkadas za udostępnienie taśmy magnetofonowej i wyjaśnienia, których mi udzieliła. Jestem głęboko wdzięczny córce Generała, Pani Marii Fieldorf-Czarskiej za wiele wyjaśnień, komentarzy i za udostępnienie mi Jej archiwum dotycżacego Jej Ojca. Za niektóre dodatkowe informacje i komentarze dziękuję Pani Marii Fieldorf i Panu Leszkowi Zachucie. Panu Henrykowi Kozłowskiemu-"Kmicie" z Dunrobin, Ontario, dziękuję serdecznie za inspirację, wiele informacji i pomoc w pierwotnym redagowaniu przypisów w roku 1992.
Kingston, Ontario i Edmonton, Alberta, Kanada
styczeń-luty 1992
Andrzej M. Kobos
Zeszyty Historyczne 101, str. 91-114. Instytut Literacki, Paryż 1992.
Uzupełnienia przypisów na podstawie innych tekstów i zapisów
– Andrzej M. Kobos, Lund, Szwecja, luty 2003.
Fotografie, z wyjÄ…tkiem zaznaczonych inaczej, pochodzÄ… od Pani Zofii Zarkadas.
Kopie dokumentów pochodzą od Pani Marii Fieldorf-Czarskiej z Jej archiwum.
Â
Â
JANINA FIELDORFOPOWIEŚĆ O MOIM MĘŻU, EMILU FIELDORFIE
oprac. Andrzej M. Kobos
(zapis z taśmy magnetofonowej, nagranej w roku 1977)
Generał Emil Fieldorf – "Nil",  1950.
Rodzinę mojego męża poznałam, kiedy Emil zawiózł mnie po ślubie w 1919 r. do Krakowa. Matka, Agnieszka ze Szwandów, ojciec Andrzej, maszynista kolejowy. Brat Józef, urzędnik w dyrekcji PKP w Krakowie. Drugi brat, Jan, podoficer służby lotniczej, mechanik. Najstarsza z rodzeństwa, Emma, nauczycielka i w tym okresie już żona kierownika szkoły w Alwernii. [...]
Matka Emila, widząc we mnie chętną słuchaczkę, bardzo chętnie opowiadała mi o niezliczonych psotach Emila. [...]
Nie pamiętam do jakiego gimnazjum [rodzice] oddali Emila . . . . . . . . . . , . . . . . . , , . . .
[ Pobierz całość w formacie PDF ]